Aangiftes van cybercriminaliteit spectaculair gestegen
Het afgelopen jaar noteerde de Politie Regio Turnhout maar liefst 536 aangiftes van cybercriminaliteit. Vier jaar geleden waren er dat 'amper' 76. Dat corona het aantal cyberdossiers in 2020 mee de hoogte heeft ingejaagd, staat buiten kijf. Doordat niet-essentiële winkels plots dicht moesten, waren mensen vaak aangewezen op online-aankopen. We brachten dus met z'n allen meer tijd door op het internet. En dus werd het ook voor criminelen veel makkelijker om slachtoffers te benaderen en op te lichten. Het aantal cyberdossiers in onze politiezone stijgt nu al voor het vijfde opeenvolgende jaar, met 2018, 2019 en 2020 als absolute uitschieters. En wanneer het aantal feiten stijgt, neemt logischerwijze ook het aantal slachtoffers toe. Om een antwoord te bieden op het toenemende aantal cybermisdrijven, startte de Politie Regio Turnhout in het voorjaar van 2020 met een eigen cybercrime-team. Dat telt op dit moment drie mensen die zich vooral bezighouden met het onderzoeken van computermisdrijven waarbij mensen op de één of andere manier worden opgelicht of benadeeld. Die onderzoeken leidden vorig jaar tot de arrestatie van 13 verdachten.
Ondanks herhaalde waarschuwingen via verschillende kanalen om extra voorzichtig te zijn met overschrijvingen of betalingen via het internet, blijven criminelen mensen en bedrijven oplichten. Het gaat vaak om gigantische bedragen die moeilijk of niet te recupereren zijn, omdat cybercriminelen regelmatig vanuit het buitenland opereren en hen identificeren niet zo evident is. Daarom wil de Politie Regio Turnhout met een bewustwordingscampagne in de hele politiezone zoveel mogelijk mensen bereiken en hen nogmaals wijzen op de gevaren van computercriminaliteit.
Heel wat cybercrime-aangiftes in onze politiezone zijn zogenaamde phishing-dossiers. Daarbij proberen criminelen via een ogenschijnlijk onschuldige mail of een onschuldig lijkend telefoontje te hengelen naar vertrouwelijke informatie zoals een pincode, inloggegevens of creditcardinformatie. Banken of andere officiële instanties vragen nochtans nooit naar deze gegevens. Dus ook niet via mail of telefoon. Deze gegevens zijn strikt persoonlijk en dat houd je ook best zo.
Ook het fenomeen waarbij zogenaamde 'geldezels' of 'money mules' worden ingeschakeld, gaat al enige tijd mee en blijft nog steeds populair. Criminelen proberen dan gestolen of crimineel geld door te sluizen via de bankrekening van al dan niet goedgelovige en op geld beluste jongeren of mensen die met financiële problemen kampen. Op die manier blijven de criminelen zelf buiten beeld en komt de politie, wanneer er later een onderzoek volgt, bij de ‘geldezel’ terecht en niet bij de crimineel zelf, met alle gevolgen van dien. En goed om weten: het ter beschikking stellen van een bankrekening voor criminele activiteiten is strafbaar. Doe het dus maar beter niet.
Ga ook nooit in op aanbiedingen van ‘louche’ individuen of duistere profielen op sociale media waarbij jouw bankkaart met pincode wordt gevraagd, in ruil voor een vergoeding. Doe je dat wel, dan verleen je onmisbare hulp aan een criminele organisatie en riskeer je dus een straf, ook al was je niet helemaal op de hoogte over de werking en de samenstelling van deze criminele organisatie. Mooie voorstellen om makkelijk en snel geld te verdienen, zijn vaak gewoon te mooi om waar te zijn. En ben je nog minderjarig, dan riskeren je ouders te moeten opdraaien voor de schadevergoeding.
De collega’s van het team cybercrime waarschuwen ook voor het toenemend aantal feiten van ‘smishing’ of ‘sms-phishing’. Daarbij doen criminelen zich voor als een bedrijf, een bank of een andere officiële instelling. Slachtoffers krijgen dan een sms- of WhatsApp-bericht waarin doorgaans een link staat. Van zodra je die link aanklikt, wordt er persoonlijke informatie gevraagd (betaalkaartgegevens of wachtwoorden) of wordt er malware op je computer of smartphone geïnstalleerd. Met die schadelijke software kunnen criminelen computersystemen verstoren en gevoelige informatie verzamelen of toegang krijgen tot vertrouwelijke bestanden op je computersysteem.
Oplichters spelen ook steeds vaker in op de gevoelens van potentiële slachtoffers om hen geld afhandig te maken. Dat noemen we vriendschaps- of emotiefraude. Want zeg nu zelf, wie wil een goede vriend of kennis financieel niet even helpen als daarom gevraagd wordt. Bij vriendschaps- of emotiefraude sturen oplichters je een sms- of WhatsApp-bericht met de vraag om wat geld te storten of over te schrijven op een rekeningnummer, zogezegd omdat je zoon of dochter of iemand anders die je nauw aan het hart ligt, zijn/haar bankkaart is kwijtgespeeld. Om het allemaal nog geloofwaardiger te maken laat de verzender van het bericht ook uitschijnen dat de vriend of kennis die het geld nodig heeft, niet alleen de bankkaart, maar ook zijn/haar smartphone is kwijtgespeeld of dat zijn smartphone stuk is. Op die manier camoufleren criminelen het gebruik van een voor jou onbekend oproepnummer, van waarop de vraag tot een storting of overschrijving gebeurt.
Tot slot, en zeker in tijden dat we met z’n allen massaal online aankopen doen, stelt de politie ook vast dat oplichters steeds vaker actief zijn op koopjessites of websites van onlinewinkels. Criminelen proberen je dan zo snel mogelijk weg te krijgen van het platform waarop je je bestelling of je zoekertje hebt geplaatst of je aankoop hebt gedaan. Men een link die ze je toesturen, lokken de oplichters je dan naar een valse website of zogezegd de website van een koerierbedrijf of bankinstelling (‘verificatieprocedure’). Je komt dan terecht op een website waarmee oplichters heel makkelijk vertrouwelijke informatie kunnen ontfutselen of toegang krijgen tot je gegevens. Vertrouw dus nooit blindelings op links die je worden meegestuurd en belangrijker nog: klik er ook zeker niet op. Want amper één klik op zo'n link is vaak het begin van heel wat ellende.
Ben je ondanks alle tips van de politie, bank- en andere overheidsinstellingen, toch het slachtoffer geworden van computercriminaliteit? Doe dan zeker aangifte bij de politie en kijk even wat je verder nog te doen staat:
- Is er geld van je rekening verdwenen? Neem dan zeker je bankafschriften mee waarop duidelijk te zien is dat je bent opgelicht.
- Neem onmiddellijk contact op met Cardstop via het nummer 070 344 344 om je bankkaart die werd misbruikt, te laten blokkeren. Hou je bankrekening- of bankkaartnummer bij de hand.
- Breng ook zo snel mogelijk je bankinstelling op de hoogte, nog vooraleer je een afspraak maakt bij de politie. Vraag met aandrang dat je bankinstelling de transactie(s) tegenhoudt en de bankinstelling van de tegenpartij in kennis stelt. Zo verhoog je de kans om het kwijtgespeelde geld te recupereren.
- Heb je contact gehad met iemand via Facebook, Twitter, Instagram, …? Maak dan een schermafdruk van het profiel van de verdachte, maar ook enkele schermafdrukken van gesprekken die je met hem/haar hebt gevoerd. Breng die schermafdrukken mee wanneer je aangifte doet bij de politie.
- Heb je een e-mail ontvangen die vermoedelijk van criminelen afkomstig is? Druk dan de inhoud van het e-mailbericht af en stuur die door naar de politie. Informeer bij de aangifte naar wie je de mail kan/mag doorsturen. Probeer ook de zogenaamde ‘headers’ van het e-mailbericht (een stukje verborgen informatie dat je niet meteen ziet bij het openen van een e-mailbericht) mee te sturen. Hoe je dat precies doet, hangt af van het programma waarmee je je e-mailberichten leest. Je vindt een handleiding over e-mailheaders op https://www.politie.be/5364/handleiding-cybercrime .
- Heb je een valse website geopend die sterk gelijkt op die van je bankinstelling? Maak dan een schermafdruk van deze website en neem die mee wanneer je aangifte komt doen bij de politie.
- Ben je opgelicht via tweedehandssites? Neem dan zeker een schermafdruk mee van het zoekertje waarop je gereageerd hebt en probeer ook een schermafdruk van het profiel van de crimineel te maken en mee te brengen.
Moet je altijd aangifte doen bij de politie? Zeker niet. Krijg je een verdachte mail in je mailbox waarin gevraagd wordt om op een link te klikken, maar heb je geen nadeel geleden? Stuur de mail dan door naar verdacht@safeonweb.be . In dat geval moet je geen aangifte doen bij de politie.
Nuttige websites: