Belangrijke daling van het aantal kabeldiefstallen in 2013

Eerste daling in drie jaar dankzij inspanningen van Infrabel, de NMBS en de politiediensten

Ter gelegenheid van een gecoördineerde actie van de federale politie in de strijd tegen koperdiefstallen maakt Infrabel de cijfers bekend van de koperdiefstallen in 2013.

Belangrijke trendbreuk

Sinds het crisisjaar 2007 was het aantal gevallen van metaaldiefstal sterk toegenomen. De stijging van koperdiefstallen was het gevolg van de steeds duurdere koperprijs op de internationale markten, de economische crisis en de complexiteit om het ganse spoorwegdomein te beveiligen. Sinds juni 2013 werd echter een merkbare daling vastgesteld. Deze daling kan het gevolg zijn van de nieuwe wetgeving die in België sedert juli 2013 van kracht is, de daling van de koperprijs, de verschillende acties op het terrein maar ook verschillende initiatieven op het vlak van infrastructuur, zoals een betere verankering van de kabels en, waar mogelijk, de vervanging van de koperen kabels in aluminium.

De cijfers

In 2013 werden er 810 kabeldiefstallen vastgesteld op het Belgische spoorwegdomein ten opzichte van 1362 in 2012. Deze belangrijke daling (- 40,5%) is het resultaat van verschillende doelgerichte acties in het kader van het Nationaal Actieplan tegen kabeldiefstallen. De koperdiefstallen met gevolgen voor het reizigersverkeer, daalden van 1231 feiten in 2012, naar 498 in 2013; een daling van maar liefst 59,5%.

Wat zijn de risico's van metaaldiefstallen?

In de eerste plaats is het zich langs of op de sporen bevinden niet zonder gevaar. Spoorkabels staan onder stroom, dus is er steeds een risico op elektrocutie.

Maar er zijn ook andere veiligheidsrisico's, onder andere voor de werknemers van Infrabel die oog in oog kunnen staan met metaaldieven die soms geweld en vuurwapengebruik niet schuwen.

De gevolgen van metaaldiefstallen hebben uiteraard ook andere implicaties zoals de reparaties die niet alleen handenvol geld kosten maar ook een impact hebben op de stiptheid van de treinen. Zo veroorzaken kabeldiefstallen heel wat vertraging op het Belgische net. Het aantal vertragingen, veroorzaakt door koperdieven, daalde fors in 2013. De behaalde resultaten zijn dus ook goed nieuws voor de vele treinreizigers.

Schroothandelaars

De afzet van gestolen metaal was vroeger minder risicovol dan van andere gestolen goederen : opkopers kopen alle mogelijke (al of niet oude) metalen op om dan, via andere opkopers of schroothandelaars, dit te verkopen aan grotere schroothandelaars of metaalverwerkende bedrijven. Na het smelten is de identificatie of herkenning quasi onmogelijk.

Om die reden zijn er de nodige wetgevende initiatieven genomen (wet van 29 december 2010) die de identificatie- en registratiemodaliteiten bij aankoop van oude metalen voorschrijft. Deze wetgeving voorziet dat de koper van metalen verplicht overgaat tot identificatie en registratie van elke persoon die metalen te koop aanbiedt. Tot slot voerde de wet van 15 juli 2013 een nieuwigheid in: de aankoop van gerecycleerde koperkabels, mag niet in contanten worden betaald.

Het is bijgevolg dus niet meer zo eenvoudig om gestolen metaal kwijt te geraken, temeer omdat de schroothandelaars gesensibiliseerd werden, onder andere via affiches.

Wat is het profiel van deze metaaldieven ?

Over het algemeen wordt dit soort diefstallen gepleegd door ofwel 'schnabbelaars', namelijk particulieren of buurtbewoners die trachten iets bij te verdienen door enkele meters kabel te stelen, ofwel rondtrekkende bendes die goed georganiseerd zijn en vaak veel grotere lengtes kabel ontvreemden.

De lokale daders stellen zich tevreden met het stelen van beperkte hoeveelheden en treden vaak alleen op of in kleine groepjes. De gestructureerde bendes stelen meer grote hoeveelheden en gebruiken voertuigen die goed zijn uitgerust.

Het aandeel van deze laatsten wordt groter ten opzichte van de schnabbelaars.

In 2013 wordt 31% van de gevallen van metaaldiefstal toegeschreven aan rondtrekkende dadergroepen (tegenover 25,13% in 2010).

Initiatieven van de federale spoorwegpolitie

De focus ligt op een 'integrale en geïntegreerde' benadering van de problematiek. Dit betekent dat de Spoorwegpolitie inzet op samenwerking met partners (zoals Infrabel, lokale politie, de centrale dienst van de federale politie, …). Een multidisciplinaire aanpak leidt immers tot een betere opsporing en vervolging.

In 2012 werden 100 politie-inspecteurs aangeworven om de Spoorwegpolitie in Brussel te versterken. Dit gaf de Spoorwegpolitie ook de nodige slagkracht om lokale, nationale en internationaal actief te zijn.

De Spoorwegpolitie neemt op geregelde tijdstippen deel aan een multidisciplinair overleg, zoals met de centrale dienst van de federale politie, Infrabel en de Corporate Security Service van NMBS in een netwerk kabeldiefstallen.

Inzet van moderne opsporingsmiddelen

Infrabel en de Spoorwegpolitie beschikken over een cartografie die toelaat de plaatsen van metaaldiefstal op de spoorlijnen te detecteren. Dankzij deze cartografie kunnen PV's nauwkeuriger worden opgesteld.

Verder verzamelt iedere eenheid van de spoorwegpolitie allerlei gegevens inzake metaaldiefstal. Op die manier worden ook 'hotspots' bepaald waar patrouilles worden ingezet met het oog op heterdaad betrapping van metaaldiefstal.

Wat houdt de actie van deze nacht in ?

Tijdens de nachten van 17 op 18 en van 18 op 19 januari 2014, houdt de Spoorwegpolitie een operatie in de strijd tegen de metaaldiefstallen op het spoorwegdomein. De actie is gericht op spoorlijnen in Brussel en Wallonië.

De operatie wordt uitgevoerd in samenwerking met verschillende partners: Spoorwegpolitie, patrouillehonden, helikopter, speurhonden, mobiele ploegen (dienst gespecialiseerde interventie, Securail en ook verschillende lokale politiezones). In totaal worden 10 agenten van Securail ingezet en een 50-tal politieagenten.

Het doel van de actie is om metaaldieven op heterdaad te betrappen. In samenwerking met de NMBS en Infrabel werd een analyse gemaakt van de vorige diefstallen, hieruit werden hotspots bepaald die ons toelaten deze actie zo efficiënt mogelijk te oriënteren.

De politiehelikopter kan met behulp van thermische camera's snel de aanwezigheid van personen rond de sporen detecteren en zo de ploegen op het terrein naar deze locatie sturen.

Dergelijke acties zijn in 2013 gestart en zullen ook dit jaar verschillende keren worden georganiseerd over gans België. Ze hebben ook als doel ontradend te werken; bedoeling is om koperdieven het gevoel te geven dat de pakkans hoog is.

Vice-Eerste minister en minister van Binnenlandse Zaken Joëlle Milquet waardeert de aanzienlijke inzet van de federale en lokale politie in de verschillende activiteiten die het mobiliseren van extra personeel en het inzetten van aanzienlijke middelen (luchtsteun, enz..) betekenen.

Deze zeer bemoedigende gegevens tonen verder de effectiviteit aan van het beleid en de algemene aanpak die werd ontwikkeld samen met de legislatieve maatregelen (onder andere het stopzetten van de contante betaling ), verhoogde actie op het terrein, de versterking van de uitwisseling van informatie en samenwerking tussen de betrokken actoren, en die hun volle werking hebben zowel op preventief, afradend als repressief niveau.

Ter aanleiding van de operatie van grote omvang van dit weekend, wilde de minister graag nog haar dankbaarheid uiten aan de politiediensten op het terrein evenals aan alle betrokken partners in die strijd.

Internationaal gegeven

Gezien metaaldiefstallen vaak door rondtrekkende dadergroepen worden gepleegd, wordt het koper vaak gestolen in een bepaald land en in het buurland verkocht. België is hierbij een transitland. Het invoeren van nationale wetgeving heeft invloed op de evolutie van het fenomeen in de buurlanden. Een gelijkgestemde wetgeving in de Europese landen zou hier een meerwaarde kunnen betekenen.

Railpol, waar de spoorwegpolitiediensten in Europa deel van uitmaken, organiseert regelmatig samenkomsten rond het thema metaaldiefstallen waar goede praktijken en informatie worden uitgewisseld onder de verschillende landen.

Het probleem van rondtrekkende daderbendes maakt ook het voorwerp uit van een Europees project EMPACT. België vervult een voortrekkersrol binnen EMPACT wat het project MOCG (Mobile Organised Crime Groups) betreft. In 2013 werd een grote Europese actie georganiseerd (Action Day Metal).