Afname speekseltest in het verkeer

Bij een verkeersongeval en wanneer we op basis van uiterlijke kenmerken vermoeden dat je onder invloed bent, zal er een speekseltest afgenomen worden. Hoe gaat dat in zijn werk en welke boetes kunnen er opgelegd worden?

De wet voorziet een strikt verbod op het rijden onder invloed van illegale drugs zoals cannabis (wiet), cocaïne, xtc,...). Om na te gaan of een chauffeur op het moment van een controle onder invloed van drugs is, gebruiken we speekseltests.

Wanneer mogen we een speekseltest afnemen? En wat gebeurt er dan?

Bij een verkeersongeval nemen we sowieso een speekseltest af. Bij een controle op drugs in het verkeer voorziet de wet een procedure in drie stappen:

Stap 1 – Visuele check

Aan de hand van een checklist gaan we na of je uiterlijke tekenen vertoont die erop kunnen wijzen dat je onder invloed van drugs bent.

We letten bijvoorbeeld op bloeddoorlopen ogen, verwijde of verengde pupillen, moeilijk spreken, verward of nerveus gedrag, evenwichtsstoornissen…
Wanneer we 3 of meer van die uiterlijke tekenen uit de lijst vaststellen, dan wordt overgegaan tot een speekseltest.

In specifieke gevallen kan op basis van slechts één uiterlijk teken tot een speekseltest worden overgegaan.

Stap 2 – Speekseltest

Hebben we op basis van de checklist een vermoeden van rijden onder invloed van drugs, dan zullen we een speekseltest afnemen.

Bij daders of vermoedelijke daders van een verkeersongeval wordt sowieso een speekseltest afgenomen (zonder de checklist te overlopen).

Is de speekseltest positief dan wordt je rijbewijs onmiddellijk ingehouden voor 12 uur (dan krijg je een stuurverbod om met alle voertuigen – ook fiets – te sturen voor een duur van 12 uur, deze periode wordt pas opgeheven na het afleggen van een negatieve speekseltest). Dat geldt als beschermingsmaatregel. Bovendien kan de procureur des Konings of de Officier van Gerechtelijke Politie onmiddellijk het rijbewijs laten intrekken voor 15 dagen. Je mag dan gedurende die 15 dagen geen motorvoertuig meer besturen waarvoor je een rijbewijs nodig hebt. Deze maatregel kan maximaal tweemaal met 3 maanden verlengd worden.

Stap 3 – Na een positieve speekseltest

Bij een positieve speekseltest voorziet de wet ook automatisch stap 3, speekselafname door middel van het gebruik van de speekselcollector. Het staal van de speekselcollector wordt naar een labo gestuurd voor grondigere analyse.

De resultaten daarvan gelden als wettelijk bewijs. Als ook dat staal positief is, ben je strafbaar en moet je voor de politierechtbank verschijnen.

Vaststelling zonder positieve speekseltest

Sinds oktober 2024 laat een nieuwe rubriek in de checklist (zie ‘Stap 1’) toe dat de inspecteurs ook andere tekenen van onder invloed zijn aanduiden en beschrijven. Op basis daarvan kan men vervolgd worden voor het onder invloed zijn, ook al kan een speekseltest geen druggebruik aantonen.
Deze aanpassing is er gekomen omdat sommige drugs niet kunnen opgespoord worden met de gebruikte speekseltest. Ze is dus bedoeld om wie onder invloed van zo’n drug aan het verkeer deelneemt toch te kunnen vervolgen.

Wat zijn mogelijke straffen en boetes?

De straffen gaan van een geldboete van 1.600 tot 16.000 euro, tot een mogelijk rijverbod van minimum 8 dagen tot maximum 5 jaar. Wie zijn rijbewijs nog geen twee jaar heeft, krijgt automatisch een rijverbod en moet opnieuw (minstens het theoretisch of praktisch) rijexamen afleggen om dat terug te krijgen.

Belangrijk om weten is ook dat alle onkosten van de controle (bijvoorbeeld de analyse in het labo, …) moeten terugbetaald worden door de chauffeur die positief test.

Als je herhaaldelijk op drugs in het verkeer betrapt wordt, kan de straf oplopen tot boete van 40.000 euro, inclusief een mogelijke gevangenisstraf en een verval van het recht om een wagen te besturen.