Maria ‘Agnes’ Elsen is de senior van de maand september 2024
Maria ‘Agnes’ Elsen uit de Leeuwerikenstraat in Heverlee heeft altijd veel interesse gehad voor geschiedenis. Toen ze in 2006 met pensioen ging gooide ze zich pas écht volledig op haar passie en ging ze aan de slag als één van de eerste vrijwilligers die een handje toestaken in het Leuvense stadsarchief en later ook in het Rijksarchief. Van de gelegenheid maakte ze gebruik om de familiestamboom uit te pluizen tot eind 16° eeuw.
Laborante ...
Agnes werd op 19 augustus 1946 geboren in Wezemaal. Een nakomertje, zo zegt ze zelf. "Ik had twee oudere zussen en een broer. Mijn ouders waren boerenmensen die vooral groenten en fruit teelden en enkele melkkoeien hadden. Toen ik 13 jaar oud was stierf mijn moeder en moest ik het huishouden beredderen aangezien de rest van de kinderen al het huis uit was. Hierdoor werd ik een echte plantrekker", vertelt Agnes. Ondanks haar interesse voor geschiedenis koos ze toch voor een andere studierichting. "Ik wilde niet voor de klas staan, vandaar geen geschiedenis. Ik ging drie jaar op pensionaat bij de Zusters van Vorselaar en studeerde daar af als laborante."
... in het 'boerenkot'
In 1967 begon Agnes te werken in het laboratorium van het landbouwinstituut van de KULeuven, beter gekend als het ‘boerenkot’. Ze had daar tijdens haar studies stage gedaan - in het Frans trouwens - en kreeg er na het behalen van haar diploma een job aangeboden. Ze heeft goede herinneringen aan haar loopbaan en aan de professoren waarmee ze samenwerkte. Een ontploffing in de kerncentrale van Tsjernobyl in 1986 zou lange tijd een grote invloed hebben op haar werk. "Ruim tien jaar lang werden in ons laboratorium grondstalen uit de buurt van de centrale en de landen waar de enorme wolk na de ramp was overgetrokken, getest op de aanwezigheid van radioactieve stoffen. Regelmatig waren daarvoor onderzoekers uit Europa en Rusland in Leuven te gast. Het werk ging gepaard met strikte veiligheidsmaatregelen, we mochten zeker niet rechtstreeks in contact komen met de stalen en stof inademen kon ernstige gevolgen hebben", herinnert Agnes zich nog over die periode. Na een loopbaan van bijna 40 jaar ging Agnes in 2006 op pensioen.
Liefde voor geschiedenis en cultuur, fijne herinneringen als reisgids
Naast haar professionele bezigheden bleef Agnes ook interesse tonen in alles wat verband hield met geschiedenis en cultuur. Ze volgde kunstonderwijs, een opleiding als stadsgids om meer te weten te komen over haar thuisstad mocht ook niet ontbreken en een cursus Spaans daarmee kan je in heel wat landen wel wat aanvangen. Agnes kon met al die bagage aan de slag als reisgids bij VTB-VAB.
'Van 1981 tot 2000 begeleidde ik groepen in gans Europa, vooral rond de Middellandse zee en in Rusland. Begin jaren 90 leerde ik tijdens een opleidingsweekend van de reisorganisatie Willy Stevens kennen, een Oost-Vlaming. Willy begeleidde avontuurlijke reizen in de Italiaanse bergen en in Noorwegen onder meer. Ook hij was erg geïnteresseerd in geschiedenis. In 1999 zijn we getrouwd."
Agnes heeft zeer goede herinneringen aan haar verleden als reisgids. "Ik heb veel gezien van de wereld, vooral van Europa. En ik deed er heel wat mensenkennis op. Je ziet al vanaf het eerste moment, op de luchthaven al, met welke mensen je problemen kan verwachten. Ik maakte van in het begin duidelijk dat er bepaalde afspraken waren die moesten worden nageleefd, bijvoorbeeld op tijd komen. Tijdens de reizen kwam het goed van pas dat ik al van jongsaf aan had geleerd mijn plan te trekken”, zo besluit ze.
Passionele vrijwilliger in het Leuvense stadsarchief ...
Echtgenoot Willy, die beroepshalve douanier was in Zaventem maar ook een universitair diploma geschiedenis had behaald, ging hetzelfde jaar als Agnes met pensioen. Vanaf dat ogenblik stortten beiden zich volledig op hun passie voor geschiedenis. Agnes ging samen met vier anderen aan de slag in het Leuvense stadsarchief.
“We waren de eerste groep vrijwilligers die gratis een handje toestaken. Mijn man is er later bijgekomen. Onze eerste opdracht bestond uit het opschonen van het stadsarchief vanaf het jaar 1830. Rommel en dubbels werden verwijderd uit de stapels documenten. Het was een boeiende bezigheid en zo kregen we een unieke blik op de evolutie van de stad Leuven sinds het ontstaan van België. Er waren archiefstukken over de vroegere burgerwacht en de opheffing daarvan, andere documenten gingen over de hulpacties voor weeskinderen om er voor te zorgen dat ze netjes gekleed hun communie konden doen, dossiers van tijdens de oorlogsjaren gaven een boeiende inkijk op het leven tijdens die donkere periodes, tussen de plannen voor de vernieuwing van de stadsschouwburg na de oorlog vond ik nog stukjes stof die dienden als staal voor het kiezen van de gordijnen, er waren massa’s politiedossiers over problemen met illegale prostitutie maar ook over politieagenten die zelf over de schreef gingen”, zo vertelt ze gepassioneerd.
Na deze opkuisklus volgden nog vele andere opdrachten. “Te veel om op te noemen. Maar de digitalisering en vertaling uit het Middelnederlands van de eeuwenoude schepenbankregisters mag toch wel in de kijker gezet worden. Ik heb samen met Willy een cursus paleografie, een hulpwetenschap van de geschiedschrijving die zich bezig houdt met het bestuderen en ontcijferen van oude handschriften en archiefstukken gevolgd, maar ik had te weinig geduld om al die registers letter voor letter te analyseren en heb toen afgehaakt. Mijn man daarentegen had vlug de smaak te pakken en ging er mee door. Ik zelf ben verder gegaan met mijn schoningswerk”, zegt Agnes.
Op de website van de stad Leuven kan je over deze schepenbankregisters heel wat interessante info terugvinden.
... en het Rijksarchief
Agnes en haar man Willy kregen maar niet genoeg van het snuisteren in eeuwenoude archieven en gingen ook aan de slag als vrijwilliger in het Rijksarchief. “Dat heeft mij de kans gegeven om mijn stamboom uit te spitten tot eind 16° eeuw. Ik ontdekte dat een van mijn voorvaders afkomstig is uit Balen en toen in Wezemaal terecht is gekomen. Dank zij het doorzoeken van onder meer trouwregisters en parochieregisters kwam deze familiegeschiedenis naar boven”, aldus Agnes.
Corona maakte tijdelijk een einde aan het vrijwilligerswerk. En met het ouder worden duiken er nu ook gezondheidsproblemen op. “Het vrijwilligerswerk staat momenteel wat op een lager pitje en beperkt zich tot één dag inlezen en digitaliseren van huwelijks-, geboorte- en overlijdensaktes in het Rijksarchief”, aldus Agnes. Maar dank zij het monnikenwerk van Agnes, Willy en vele andere vrijwilligers zal er ook van thuis uit heel wat interessante informatie kunnen geraadpleegd worden. En heeft de computer het laten afweten, dan zijn er nog kasten met honderden boeken waaruit Agnes er altijd eentje kan kiezen.