Uniforme procedures om Europese eerstehulpverleners te beschermen bij CBRNe aanvallen

“De oorlog in Oekraïne drukt ons opnieuw met de neus op de feiten dat we alert en voorbereid moeten zijn”, steekt Ives Van Haute, Attaché Internationale  Zaken bij de Dienst internationale betrekkingen van het Nationaal Crisiscentrum (NCCN) en tevens coördinator van het Europees project Bullseye van wal. Ook de coronacrisis leerde ons dat het absoluut noodzakelijk is om ons beter te wapenen tegen een eventuele biologische aanval.

“Na de aanslagen in 2016 beseften we dat we eigenlijk – relatief gezien- veel geluk hebben gehad”, gaat Ives verder. “Vrijwel onmiddellijk na de ontploffingen op de luchthaven moesten de eerstelijns hulpdiensten de afweging maken of het al veilig was om de slachtoffers te helpen, niet wetende of er nog een bom aanwezig was en hoe gevaarlijk die was. Was die derde bom ontploft en waren de bommen CBRN-e gerelateerd geweest, dan had het drama nog zoveel erger kunnen zijn.

Het NCCN schreef in samenwerking met de Federale Politie een Europees project uit dat de naam Bullseye kreeg. “Het doel is het uitwerken van geharmoniseerde procedures voornamelijk gericht op de aanpak en bescherming van de eerstelijns hulpverleners, in welke Europese lidstaat ze ook werkzaam zijn. Hoe herkennen ze snel een CBRN-e situatie en wat moeten ze in een dergelijk geval juist wel of net niet doen. Door volledig uitgeschreven richtlijnen - die binnen het project uitgebreid getest worden - zullen ambulanciers, leden van de Geïntegreerde Politie, civiele bescherming, brandweer, gespecialiseerde CBRNe-units (zowel politie, defensie als medisch), en collega’s van DVI en CSI-pool CBRN … in de toekomst beter voorbereid zijn op soortgelijke omstandigheden. Deze procedures zullen tevens de samenwerking en steun bij aanslagen tussen de landen van de Europese Unie bevorderen.”

Binnen dit project zijn er 8 partners uit 5 verschillende landen telkens met heel wat kennis en expertise op vlak van CBRN-e.

Voor Nederland neemt het Defensie CBRN centrum (DCBRNC) deel. CBRN kennis, expertise en training komen hier samen op een locatie. Op de site in Vught is een soort van ministad gebouwd met een chemisch laboratorium, ziekenhuis, supermarkt, restaurant, treinstation, een illegaal drugslaboratorium en een volledig metrostation: allemaal plaatsen waar een CBRN-e aanval kan plaatsvinden.

Polen levert met het International Centre for Chemical Safety and Security (ICCSS) uit Warschau en de faculteit ‘Biology and Environmental Protection’ van de universiteit van Lodz twee partners. De eerste richt zich voornamelijk op het ontwikkelen van veiligheid en beveiliging op vlak van chemie en milieu en het verminderen van chemische bedreigingen, terwijl de tweede zich focust op het analyseren van CBRN-bedreigingen.

Het Spaanse Instituto Nacional de Técnica Aeroespacial (INTA) in de buurt van Madrid hangt af van het Spaanse ministerie van defensie. Ze werken rond biologische en chemische bedreigingen.

Het International Security and Emergency Management Institute (ISEMI) en het Lynx Commando vertegenwoordigen Slovakije. ISEMI is een professioneel platform van voormalige en actieve politiemensen, nationale veiligheidsofficieren, militairen, civiele bescherming, crisis management experten … De belangrijkste expertise van ISEMI is counter CBRN terrorisme en crisis management. Het Lynx commando wordt gevormd door de speciale eenheden van de Slovaakse politie.

Tot slot zijn het NCCN en de Federale Politie de Belgische vertegenwoordigers binnen het Bullseye project. Het NCCN neemt de overkoepelende coördinatie van het project op zich. Het aandeel van de Federale Politie bestaat uit drie onderdelen: de Directie hondensteun (DACH) neemt de training K9 voor haar rekening: dat richt zich op het detecteren van chemische precursoren (in dit kader), het detecteren van explosieven op personen en het uitwerken van technische ondersteuning voor hondenteams. Binnen de Centrale directie van technische en wetenschappelijke politie (DJT) werken de afdeling Strategie & Beleid en de dienst Disaster Victim Identification (DVI) samen met de CSI-pool CBRN (bestaande uit CSI-medewerkers van verschillende FGP ). De Directie van de internationale politiesamenwerking (CGI) coördineert het aandeel van de Federale Politie binnen dit Europees project.

“Er zijn ook nog enkele experten uit het Verenigd Koninkrijk die advies hebben gegeven of de workshop voor eerstelijns hulpdiensten mee hebben ondersteund”, sluit Ives Van Haute het rijtje partners af.

“We zijn in 2019 met Bullseye gestart en eigenlijk zou het project dit jaar aflopen, maar de coronacrisis stak daar een stokje voor. We hebben een verlenging gekregen tot eind april 2023. Toch hebben we al heel wat Work Packages (WP), zeg maar stappen, afgewerkt. In de eerste WP ging het voornamelijk over de voorbereiding en algemene coördinatie van het project. WP2 concentreert zich op de detectie van explosieven door honden. In het derde werkpakket (WP3) hebben we experten op vlak van interventies in crisissituaties gehoord, zijn er workshops georganiseerd en als voorbereiding op de monodisciplinaire trainingen en de multidisciplinaire oefening (WP4) geharmoniseerde procedures uitgewerkt.”

“We zijn ondertussen al aan stap 4 toe: de monodisciplinaire trainingen. In Spanje is er al één afgewerkt. De volgende die op het programma stond, was met de Federale Politie waarbij we ons hier concentreerden op het forensisch onderzoek en slachtofferidentificatie met DVI en de CSI-pool CBRN. Die vond dinsdag 21 juni plaats op het domein van DACH in Neerhespen. In juni en september 2022 staan ook nog monodisciplinaire trainingen in Nederland,  Polen en Slovakije op de agenda. Eind september organiseren we in het Nederlandse Vught tenslotte een multidisciplinaire oefening. Alle partners komen er samen en krijgen een volledig uitgewerkt scenario voorgeschoteld. Op de tweede dag wordt de oefening herhaald maar dit keer met een onbekend scenario. De vijfde en laatste stap is het aanpassen van de procedures en het uitwerken van een train de trainer-pakket aan de hand van wat we uit de workshops, monodisciplinaire trainingen en de multidisciplinaire oefeningen hebben geleerd. Dit zal ter beschikking worden gesteld aan alle Europese lidstaten.”

En wat daarna? “Dat is nog even koffiedik kijken”, antwoordt de coördinator. “Het is duidelijk dat het ‘train de trainer’-pakket niet het eindstation kan en mag zijn. Er ligt nog heel wat werk op de plank dus hoop ik dat we ons traject kunnen verderzetten.”

In een volgend artikel gaan we dieper in op het aandeel van de Federale Politie binnen het Europees project Bullseye. Wat is de specifieke inbreng van de CSI-pool CBRN en DVI? Hoe gaan ze bij DACH te werk om de honden verschillende CBRN explosieven te leren herkennen? …

"Het is goed dat er bij de rol én veiligheid van first responders wordt stilgestaan en dat men dit ook internationaal probeert te stroomlijnen. Hoewel terroristische aanslagen met nucleaire, chemische of biologische wapens tot op heden op Belgisch en Europees niveau zijn uitgebleven, kan en moet zich voorbereiden om adequaat en veilig te kunnen reageren op dergelijke potentiële incidenten. De Lokale Politie is, samen met de lokale overheden, een essentiële partner in ‘klassieke’ nood- en interventieplanning. Het lijkt ons dan ook niet meer dan logisch dat ook de Lokale Politie te gepasten tijde in dit internationaal project actief zou worden betrokken", aldus Claude Vandepitte, Korpschef Regio Tielt en lid van de Algemene Vergadering van de Vaste Commissie van de Lokale Politie.

Meer weten:

• www.bullseyeproject.eu

• Nationaal Veiligheidsplan 2022-2025 - Het onderwerp van dit artikel maakt deel uit van de strijd tegen het fenomeen Radicalisering, gewelddadig extremisme en terrorisme