Criminelen in hun portemonnee treffen

Een 30-tal personeelsleden telt de afdeling ECOFIN van de FGP Antwerpen, verdeeld in verschillende teams gespecialiseerd in witwas en fiscale fraude. O.B., die anoniem wenst te blijven, is hoofdinspecteur met bijzondere specialisatie en behoort tot één van de witwasteams. Nadat hij een master in de rechten behaalde, gevolgd door een master in de fiscaliteit, ging hij in 2018 bij de politie aan de slag, na een opleiding van 14 maand. “In tegenstelling tot wat velen denken, houdt onze afdeling zich niet de hele dag bezig met cijfers en het analyseren van boekhoudingen”, verklaart hij. “Huiszoekingen, verhoren afnemen, telefoontaps beluisteren, arrestaties uitvoeren, informantenwerking, ANPR-gegevens analyseren, bijzondere opsporingsmethoden (BOM) inzetten, contacten onderhouden met partners in binnen- en buitenland … ook dat hoort er allemaal bij. Niets zo veelzijdig als de dossiers bij ECOFIN.” 

Onderzoekspaden creatief bewandelen

Voor we verder gaan is het interessant om te weten wat witwassen precies inhoudt. “Witwassen betekent met crimineel geld transacties doen om de herkomst te verdoezelen”, volgens de ECOFIN-speurder. “Het klassieke witwasonderzoek start meestal met informatie die we van de Cel voor Financiële Informatieverwerking (CFI) doorgespeeld krijgen. Omdat de CFI de link legt tussen de banken en het strafrechtelijk luik (politie en parket) is zij voor ons een heel belangrijke partner, een cruciale bron van informatie. Zodra zij verdachte transacties vaststellen, wordt dat aan onze afdeling gemeld. Ook uit andere dossiers komen vaak elementen naar boven die een onderzoek noodzakelijk maken. Zo gaan drugscriminelen bijvoorbeeld structuren opzetten om het drugsgeld wit te wassen. Drugs genereren geld en geld moet nu eenmaal rondgaan. Als we een onderzoek opstarten, doen we eerst een algemene screening van de verdachte(n) en gaan we vervolgens in onderliggende geldstromen graven. Er zijn twee manieren om een witwasdossier te benaderen. Bij de eerste is er een duidelijke link met het basismisdrijf (bijvoorbeeld drugs of misbruik van vennootschapsgoederen), waarvan we de criminele oorsprong van de gelden al hebben vastgesteld. De tweede manier is minder evident, omdat het de omgekeerde weg is: je ziet als speurder bijvoorbeeld verdachte geldstromen, maar er is geen link met een basismisdrijf. We moeten in dat geval zelf de legale oorsprong van gelden gaan uitsluiten, wat veel meer onderzoekswerk vergt.” 

Hawala-bankieren

Alle dossiers die de afdeling ECOFIN behandelt, zijn economisch en/of fiscaal gerelateerd, maar ook diamanten (Antwerpen!), virtuele valuta, phishing en Hawala-bankieren (of ondergronds bankieren) trekken de aandacht van deze speurders. “Hawala is een informeel banksysteem voor het verplaatsen van geld”, gaat hoofdinspecteur B. verder. (Het woord komt uit het Arabisch en betekent transfer of soms vertrouwen, nvdr.) “Het werkt op basis van vertrouwen. Criminelen gebruiken dit netwerk van personen, verspreid over de hele wereld, omdat er geen paper trail bij komt kijken. Er zijn geen afschriften van de bankverrichtingen, er is geen volgbare stroom van papieren en digitale documenten, geen meldingsplicht voor verdachte transacties zoals in ons land het geval is. Dit ondergronds bankieren is uiteraard ook een vorm van witwassen.” 

SKY ECC: een goudmijn

Hoofdinspecteur B. werkte mee aan het ‘moederdossier’ van SKY ECC, namelijk de ontmanteling van het communicatienetwerk. “Met de invoer van verdovende middelen in de haven van Antwerpen, en de bijhorende hoeveelheden cash dat zoiets genereert, ging één van de vele navolgende onderzoeken van start. We hebben getracht om de organisatie in beeld te krijgen en een overzicht te maken van wie er allemaal een rol toebedeeld kreeg: de topman, het middenveld en de soldaten. Deze laatsten verkochten de blokken coke en reden rond met honderdduizenden euro’s cash geld, dat via het Hawala-bankieren de wereld rond gaat. In anderhalf jaar tijd bracht dit de organisatie 16 miljoen euro op! En dit is slechts één organisatie …  

Niet alleen voor de afdeling ECOFIN was (en is nog steeds) de ontmanteling van het communicatienetwerk SKY ECC een goudmijn. Criminelen die open en bloot spreken over de misdrijven die ze begaan, dat is een echte game changer! Terwijl we vroeger op zoek moesten naar bewijs, ligt dat bewijs nu op tafel. Het heeft ons inzicht gegeven hoe criminelen tewerk gaan en kunnen er ook vandaag nog informatie uit puren. Het geeft ons een beeld van de gesofisticeerde methoden die ze gebruiken en laat ons toe ze een stapje voor te zijn. De vele miljoenen euro die ze hiermee verdienen, infiltreren naar de bovenwereld en daarom moeten wij ingrijpen. Omkoping, corruptie, investeringen in het legale milieu … we moeten er hard op inzetten, want het werkt maatschappij-ontwrichtend. Follow the money, volg de geldstroom en je weet wie er aan de touwtjes trekt. Voor de ECOFIN-speurder is dit het hoofddoel.” 

Uitdagende job met grote maatschappelijke impact  

Werken bij de afdeling ECOFIN is heel gevarieerd en uitdagend. “Geld is altijd de insteek en ons doel is de criminelen pijn te doen door bijvoorbeeld luxewagens in beslag te nemen en bankrekeningen te blokkeren”, besluit O.B. “Ons team bestaat uit collega’s met verschillende profielen en is heel complementair. We werken nauw samen met andere afdelingen en elk onderzoek is dynamisch. De maatschappelijke impact van onze job valt niet te onderschatten.  

Ikzelf haal mijn voldoening uit het feit dat ik samen met mijn team, dat goed op mekaar is ingespeeld, dossiers kan opbouwen en naar een tussenkomst kan toewerken. We mogen zelfstandig handelen en de communicatielijnen met de magistratuur zelf onderhouden. Omdat geld heel vluchtig is, is het belangrijk dat die tussenkomst op het juiste moment plaatsvindt. Het is iedere keer opnieuw ons doel om een maximale impact te hebben en de criminelen te treffen waar het pijn doet. Wie dus een groot rechtvaardigheidsgevoel heeft en over de drive beschikt om het criminele milieu hard te raken (in hun portemonnee), is hier aan het juiste adres. Je moet natuurlijk wel op de hoogte zijn van de economische realiteit, voeling hebben met cijfers, verbanden kunnen leggen tussen geldstromen en analytisch ingesteld zijn. In deze digitale tijden is het ook noodzakelijk dat je op een creatieve manier de onderzoekspaden bewandelt, dat je out of the box denkt, want criminelen zoeken steeds nieuwe manieren om hun misdrijven onder de radar te houden. Dat allemaal gecombineerd met een goeie dosis gezond verstand.” 

Zin om deze ECOFIN-speurder te helpen en lid te worden van het team? Surf dan naar jobpol.be voor de vacatures ‘hoofdinspecteur bijzondere specialisatie EcoFin’ of de vacatures ‘inspecteur gespecialiseerde opsporing Antwerpen’.