Directie van de scheepvaartpolitie

Dankzij het samenvoegen van deze politiediensten kan een geïntegreerd en éénduidig politiebeleid worden gevoerd in de havens en op de waterwegen.

Opdrachten

De Scheepvaartpolitie verzekert de politie in de zeehavens en in de belangrijkste plezierhavens, op de binnenvaartwegen en alle wateren die onder de Belgische jurisdictie vallen.

Haar werkterrein is zeer apart en vergt een speciale aanpak, opleiding en materieel.

Op haar specifiek terrein verzekert de Scheepvaartpolitie de politiezorg zoals de Wegpolitie of de Spoorwegpolitie dat doen op hun terrein.

Voornaamste opdrachten:

• Toezicht op de naleving van de wetten en reglementen op en rond het water en aan boord van vaartuigen.
• Grenscontrole.
• Gerechtelijke politie aan boord van vaartuigen.
• Beslag op schepen.
• Bestuurlijke politie in het raam van de politie te water.
• Gespecialiseerde steun aan derden.

De Scheepvaartpolitie komt met bijna al deze fenomenen in aanraking tijdens de uitvoering van haar reguliere gespecialiseerde politietaken.

Haar gespecialiseerde politiezorg laat haar toe tegen deze fenomenen ten strijde te trekken. Zij doet dit door actief te zijn op de hieronder opgesomde domeinen, waar zij er in eerste instantie naar streeft om kwalitatief hoogstaande vaststellingen te maken in eerste lijn. Zij onderscheidt zich hierdoor van de gespecialiseerde gerechtelijke diensten.

Illegale immigratie en mensenhandel

Eén van de kerntaken van de Scheepvaartpolitie is de grenscontrole, uitgevoerd aan de Schengen-buitengrenzen. Nauw gelinkt aan deze grenscontroles zijn de fenomenen illegale immigratie, mensensmokkel en mensenhandel. Deze fenomenen gaan hand in hand, maar toch is illegale immigratie de prioriteit van de Scheepvaartpolitie, terwijl haar taken inzake de twee andere fenomenen beperkt blijven tot ondersteuning van de daartoe aangewezen diensten (de Federale Gerechtelijke Politie, enz.).

Vastgesteld wordt dat de stroom van illegalen via de Belgische kusthavens naar Groot-Brittannië in omvang is afgenomen. De geleverde inspanningen in dit domein hebben dus vruchten afgeworpen, maar de oorzaken die aan de oorsprong van deze migratiestromen liggen bestaan nog steeds, zodat binnen de kortste keren het probleem weer vroegere proporties kan aannemen. De scheepvaartpolitie ondersteunt ook de acties van andere politiediensten in de strijd tegen de illegale immigratie door onder andere een aantal technische middelen zoals de CO2-meter, de bioradar en de cargoscanner ter beschikking te stellen.

Drugs

Een andere gespecialiseerde opdracht van de Scheepvaartpolitie is de strijd tegen drugs. Zo komt de Scheepvaartpolitie als eerstelijns politie tussenbeide bij drugmisbruik en drughandel, bijvoorbeeld naar aanleiding van grote festiviteiten die in de haven worden georganiseerd. Op regelmatige tijdstippen vinden controles van passagiers van ferry's of cruiseschepen plaats om eventuele drugsmokkel vast te stellen.

Als er aanwijzingen zijn dat er drugs gesmokkeld worden of omdat andere politiediensten hierom verzoeken, gaat de SPN over op doorzoekingen. De dienst beschikt daarvoor onder meer over een rummageteam dat uitgerust is met bijzonder materieel voor grondige doorzoekingen op en rond vaartuigen.

Milieuverontreiniging

De Scheepvaartpolitie heeft dagelijks ook bijzondere aandacht voor de milieuproblematiek in en rond het water. Bedrijven die lozingen in het water verrichten in de havens worden in de gaten gehouden. En regelmatig wordt beroep gedaan op de Scheepvaartpolitie om een gespecialiseerd onderzoek uit te voeren aan boord van een vaartuig dat verdacht wordt van illegaal vervoer van afvalstoffen of van lozing op zee.

De problematiek inzake bescherming van het leefmilieu omvat drie componenten. Het belang ervan verschilt sterk van sectie tot sectie en is afhankelijk van de lokale plaatsgesteldheid, van de aard van de transporten en van de richtlijnen komende van het parket en/of andere bevoegde overheden.

Omdat bij het vaststellen van de meeste milieu-inbreuken een zekere expertise vereist is, werkt SPN steeds samen met één of meerdere partners.

• MARPOL (maritieme pollutie ingevolge illegale lozingen van oliën, afvalproducten en chemicaliën): jaarlijks worden drie à vier actieweken gehouden in alle secties, gecoördineerd met de buitenlandse partners. De voorbije jaren werd in het MARPOL-project vrij veel geïnvesteerd in opleiding, zodat er in alle secties voldoende expertise aanwezig is om de basisvaststellingen te doen. Concreet kregen 60 personeelsleden een opleiding. De activiteiten in het raam van de MARPOL-wetgeving zullen doorgaan, doch de investering in opleiding wordt teruggeschroefd.
• Afvaltransporten: de vraag vanuit het Oosten naar herbruikbare producten (zoals oud papier en schroot) en de kost verbonden aan producten die onderworpen zijn aan de Recupel-wetgeving, maken dat enorme hoeveelheden getransporteerd worden via de Belgische havens. Al twee jaar werkt SPN mee aan het 'IMPEL-TFS seaport project' dat gepiloteerd wordt door OVAM. Deze inspanningen worden ook in de toekomst verdergezet. Op vraag van Milieudienst van de Federale Politie levert de Scheepvaartpolitie ook inspanningen om bij te dragen aan het in beeld brengen van afvaltransporten via de binnenvaart. Voor 2006 werd vooropgesteld om het aantal controles en de daarbij horende ECO-formulieren beduidend te verhogen. Dit kan gebeuren naar aanleiding van specifieke acties of als onderdeel van een standaardcontrole tijdens een andere actie of patrouille. Ook vanuit lokale politiekorpsen wordt SPN gevraagd mee te werken bij geïntegreerde controles van afvaltransporten in bepaalde arrondissementen.
• Haven- en watergebonden problematiek: op zee en in de havengebieden, waar de Scheepvaartpolitie de volledige politiezorg voor haar rekening neemt, treedt zij op als eerstelijns politie. De geïnvesteerde capaciteit is afhankelijk van eventuele lokale fenomenen/problemen en de richtlijnen of verzoeken van het parket en de overheden.

SPN krijgt te maken met diefstal van en in pleziervaartuigen, met diefstal van toebehoren zoals motoren, met diefstal van voertuigen die via de havens gesmokkeld worden en met diefstal in de havengebieden.

Zij investeert in de bestrijding van de misdrijven inzake pleziervaartuigen door : * De vaststellingen uit te voeren van de diefstallen die zich op haar grondgebied voordoen. * Het inrichten van het Vast InvalsPunt Pleziervaart (VIPP) in Nieuwpoort, dat alle informatie inzake dergelijke misdrijven centraliseert en ter beschikking stelt van andere eenheden. * Haar expertise ter beschikking te stellen van de secties en andere politiediensten, door bijvoorbeeld (telefonisch) advies te geven, deel te nemen aan acties op tweedehandsmarkten en op te treden als expert bij gerechtelijke vaststellingen. * Een wereldwijd netwerk uit te bouwen dat toelaat om zeer snel informatie uit te wisselen inzake vaartuigen, feiten, expertise … die bij andere (politie)diensten aanwezig is en hiertoe actief lid te zijn van de International Association of Maritime Investigators (IAMI). * Jaarlijks een preventiecampagne te organiseren in het wereldje van de pleziervaarten.

In nauwe samenwerking met de Federale Gerechtelijke Politie draagt de Scheepvaartpolitie bij tot het bestrijden van de trafiek van gestolen voertuigen via de havens. Het onderscheid moet worden gemaakt tussen de smokkel van luxevoertuigen die meestal op bestelling worden gestolen en de wagens die op het randje af als afval beschouwd kunnen worden. De inbreng van SPN beperkt zich tot de gespecialiseerde eerstelijnsvaststellingen. Gezien haar kennis van de haven, het netwerk waarover men beschikt en de technische middelen, is SPN uitstekend geplaatst om dit gedeelte van de cyclus voor haar rekening te nemen. Dit resulteert in het jaarlijks onderscheppen van een paar honderd voertuigen ondanks de zeer beperkte geïnvesteerde capaciteit.

In de havengebieden stelt SPN tal van diefstallen vast. Omdat dergelijke zaken eigenlijk niet de tussenkomst van een gespecialiseerde politiedienst vereisen, probeert men hierin zo weinig mogelijk te investeren door bijvoorbeeld een regeling te treffen met andere korpsen.

• Terrorisme

Sinds de aanslag van 11 september 2001 zijn internationaal heel wat maatregelen genomen om de veiligheid in de havens drastisch te verhogen. Naast een permanente waakzaamheid naar gevoelige punten toe, zijn er regelmatig al dan niet kortstondige periodes van verhoogde dreiging die van SPN een belangrijke inspanning qua inzet van capaciteit vragen.

We mogen niet vergeten dat havens logistieke knooppunten zijn waar de binnenvaartwegen en de spoorwegbundels samenkomen. De meeste liggen ook in de omgeving van (autosnel)wegen om op die manier heel snel en vlot bereikbaar te zijn. Een neveneffect is echter dat ook criminelen handig gebruikmaken van die vlotte bereikbaarheid.

In de loop van 2005 werd binnen SPN een analyse gemaakt van de mogelijke terroristische dreiging via de zeevaart. 'Maritiem terrorisme - een globale benadering' , geschreven door commissaris Jochen Willems, beschrijft onder andere de actuele situatie en dreiging, de partners van SPN, het wettelijk kader en de mogelijke maatregelen ter voorkoming van terroristische aanslagen. Een van de punten die uit dit document naar voren komt - een document dat als leidraad gebruikt zal worden bij de beveiliging van onze havens - is het gebrek aan awareness omtrent de terroristische dreiging: op alle niveaus binnen het politielandschap is men er zich te weinig van bewust welke rol België speelt. Zo bleek uit onderzoek dat bij recentelijk gepleegde internationale terroristische aanslagen er bijna steeds op een of andere manier een band met België aan te tonen is. De linken met ons land moeten worden gelegd in het kader van de voorbereiding, de aanwerving, de uitvoering en de opvang van terroristen.

• Verkeersinbreuken en ongevallen

Het ligt voor de hand dat SPN voornamelijk aandacht besteedt aan de verkeersveiligheid te water. Ook al valt het aantal incidenten op het water niet te vergelijken met die in het wegverkeer, toch kunnen de gevolgen van één enkel ongeval qua slachtoffers en materiële schade veel groter zijn.

De wijze waarop en de mate waarin de scheepvaartpolitie toeziet op het respecteren van de verkeersregels te water, is afhankelijk van de aard van het verkeer (pleziervaart, binnenvaart, zeevaart, goederen- of passagiersvervoer …) en de daarop van toepassing zijnde wetgeving, de bevoegdheid van andere diensten en afspraken gemaakt met de verantwoordelijke overheden.

SPN beperkt haar optreden inzake wegverkeer zo veel mogelijk tot een reactief optreden. Indien er zich lokaal een verkeersprobleem stelt dat een meer projectmatige aanpak of belangrijkere investeringen qua capaciteit vereist, wordt de aanpak van het probleem uitbesteed aan een partner bij de lokale of federale politie.

Structuur en personeel

De Directie van de scheepvaartpolitie bestaat uit vijf secties, een technisch steunteam (Technical Support Team of TST) en een maritiem informatiekruispunt (MIK). Deze diensten worden aangestuurd door een federaal commando.

De Directie van de scheepvaartpolitie telt momenteel bijna 400 personeelsleden.

Specifiek materiaal

Behalve over het klassieke politiemateriaal beschikt de Scheepvaartpolitie tevens over:

• Verschillende types vaartuigen:
  • 3 zeegaande vaartuigen in leen bij het Vlaamse Gewest (2 in Oostende en 1 in Antwerpen).
  • 9 Rigid Hull Inflatable Boats (RHIB).
  • 5 patrouillevaartuigen voor de binnenwateren (Gent, Antwerpen en Luik).
  • 1 werkboot
• Drugdetectietoestel.
• Mobile cargoscanner (X-straal).
• Side scan sonar (onderwaterdetectieapparatuur).
• Bio Radar.
• Remotely operated vehicle (ROV).
• Andere technische middelen.

De technische middelen worden bediend door speciaal daartoe opgeleid personeel, dat werd ondergebracht in een bijzondere sectie binnen de Scheepvaartpolitie, het TST (Technical Support Team), met standplaats te Zeebrugge.